Imos coñecer outro xacemento castrexo na nosa terra. Neste caso, fomos ás terras coruñesas do concello coruñés de Boiro, para ver os Castros de Neixón.
Os Castros de Neixón son un dos principais atractivos da comarca do Barbanza. Desde o punto de vista arqueolóxico son un dos edificios máis antigos de Galicia pertencentes á cultura militar, xa que están datados entre os séculos VI e V a.C.
Os castros e a cultura castrexa
Aínda que con anterioridade fixemos publicacións explicativas das características dos castros e da cultura castrexa, imos facer un breve repaso das principais. Non obstante, ao final desta publicación deixámosche as ligazóns relacionadas con esta publicación.
Os castros son as construcións características da cultura castrexa, que se desenvolveron dende finais da Idade do Bronce ata comezos da nosa era no noroeste da Península Ibérica.
Estes asentamentos sitúanse en zonas altas desde as que dominan todas as súas terras e, en xeral, preto dos cauces dos ríos onde se abastecía a auga necesaria. Os castros son en realidade aldeas fortificadas que nos devolven ao noso pasado. Algúns deles están situados en zonas altas para poder vixiar o medio ambiente e poder defenderse en caso de ataques inimigos. Os seus habitantes elixiron lugares con condicións naturais para refuxiarse.Desde as zonas máis altas dominaban o entorno e estaban a salvo, ademais reforzaban estes emprazamentos con elementos de protección como muros, foxos, parapetos e terrapléns.
A cultura castrexa ou cultura castrexa, como é coñecida en Galicia, desenvolveuse no Noroeste da Península Ibérica e no Norte de Portugal durante a Idade do Ferro. Xurdiu como consecuencia do abandono da vida nómade e, polo tanto, pola sedentarización das vilas. Unha cultura prerromana, algúns din de influencia celta, aínda que non todos están de acordo con esta afirmación.
Coa chegada dos romanos, a partir do século I d.C., estes asentamentos do Noroeste están abandonados ou están en proceso de transformación.
Os Castros de Neixón
Os Castros de Neixón, está situado na parroquia de Cespón, parroquia do concello de Boiro, ao norte da Ría de Arousa e a un lado da enseada de Rianxo, formada pola desembocadura dos ríos Grande e Beluso. Pois xusto nese punto atopamos unha repisa da terra, formando a chamada Punta Neixón.
Neste lugar produciuse o asentamento de poboadores castrexos, dando lugar a dúas vilas: O Castro Grande, e o Castro Pequeño. Constitúen por si mesmos un dos conxuntos arqueolóxicos máis antigos de época castrexa en Galicia, datados entre os séculos V ou VI a.C. e o IV d.C.
Trátase dunha zona arqueolóxica de gran interese, non en van foi declarada Ben de Interese Cultural no ano 2011.
Dada a súa situación na costa do mar, hai que pensar que utilizaban os froitos do mar como fonte de supervivencia.
A súa situación é estratéxica en relación ao circuíto comercial marítimo; Ao mesmo tempo, a súa localización debe estar relacionada coa riqueza mineral da zona. Esta zona acadou un importante desenvolvemento local da metalurxia do bronce e do ferro durante gran parte do primeiro milenio antes de Cristo. C., o que se coñece como Idade do Ferro, momento no que se desenvolve a chamada cultura castrexa.
En todo caso, estamos a falar dunhas vilas que estarían ocupadas dende finais da Idade do Bronce, ata a época tardorromana. O Castro Pequeno, o máis antigo, está situado xusto na punta, a só 8 metros de altura.
No Castro Pequeno estaría ocupado por colonos derivados da unión entre os indíxenas Oestrimnios, con pobos chegados do noroeste europeo a finais do século VI a.C.
A súa construción realizouse inicialmente con materiais perecedoiros, pasando posteriormente á construción de cabanas circulares, con zócalos de pedra, parapetos de barro e madeira, e cubertas de palla.
O Castro Grande, situado a 24 metros de altura e uns 300 metros ao norte do Castro Pequeño, é de ocupación posterior, posiblemente despois do seu abandono, e atopáronse testemuños dun tipo de vida agrícola e mariña, así como de posibles intercambios comerciais. con pobos do Mediterráneo, de orixe púnica.É un recinto pequeno.
Coa chegada dos romanos no século I a.C., o comercio desvíase a zonas do Imperio, ao igual que case todos os castros costeiros de Galicia.
O Castro Grande está delimitado por unhas defensas monumentais: unha serie de elementos defensivos como un foxo de máis de tres metros de profundidade, foxos e terrapléns que separan o recinto do promontorio marítimo.
Como dixemos antes, realizaban unha actividade agrícola, principalmente o cultivo de cereais, recollían froitos silvestres, tiñan algún gando, e complementaban a súa alimentación con produtos da pesca e do marisqueo.
Ademais do comercio, desenvolveron tamén unha importante actividade metalúrxica.
O Castro Grande, despois do seu abandono, posiblemente servise para albergar unha pequena necrópole.
Excavacións e achados nos Castros de Neixón
Os Castros do Neixón foron escavados por Florentino López Cuevillas (nos anos 20), Fernando Acuña Castroviejo (nos 70) e Xurxo Ayán Vila (de 2003 a 2008).
Na década dos 70, coa aparición dos aryballos (perfumes, envases de aceites aromáticos de vidro policromado de orixe púnica), confírmase que Neixón mantiña contactos comerciais a longa distancia, concretamente co mundo mediterráneo.
O feito de que nas campañas de escavación realizadas ata a data se localicen diferentes produtos de importación, demostra a relevancia dos castros como lugares de intercambio entre os navegantes do Mediterráneo e as poboacións locais. Neste sentido, cómpre sinalar que se atoparon pezas como fragmentos de varios aryballos púnicos (envases de vidro), do século V-IV a.C. Tamén diferentes cerámicas, tanto púnicas (ánforas e xerras) como itálicas (campanas) e tardorromanas (hispánicas e focense terra sigillata).
Ademais, nas últimas campañas de escavación localizouse un vertedoiro no que se atoparon un gran número de restos de pezas de distinta procedencia. Así, atopáronse obxectos como: Cerámica púnica, castrexa, unha peza ósea decorada, un peroné, etc. Entre elas, destaca o bo estado de conservación da cerámica castrexa, que nos ofrece un conxunto singular da Fase II da Cultura Castrexa das Rías Baixas (séculos IV a II a.C.), formado por diversos cántaros e potas da Toralla e de tipo e do tipo Cíes, así como pezas singulares do tipo Recarea, entre outras.
Desde o ano 2002 está aberto o Centro Arqueolóxico do Barbanza en Punta Neixón, co fin de difundir o patrimonio arqueolóxico e turístico da comarca da Comarca.Neste centro podemos comprender a enorme historia que se esconde tras este antigo lugar, a través da información e exposicións do edificio principal do Centro, permitindo así aos visitantes empaparse e comprender a relevancia deste enclave galego en tempos como o Neolítico do Bronce ou o Neolítico. Idade do Ferro.
Este Centro Arqueolóxico céntrase principalmente en tres manifestacións culturais que dominaron esta vasta área milenaria: o megalitismo do Neolítico, a arte rupestre da Idade do Bronce e a cultura castrexa da Idade do Ferro.
Conta cunha sala de exposicións permanente, na que leva ao visitante ata finais do V milenio a.C., para facer un percorrido polo inicio do cambio de época, facéndolle evocar, reflexionar e comprender o pasado. E tamén unha sala de exposicións temporais, na que se abordan continuamente diferentes exposicións do ámbito arqueolóxico e cultural, contribuíndo máis, se é posible, á posta en valor do patrimonio arqueolóxico.
Por outra banda, hai que dicir que arredor dos Castros de Neixón se produciu unha longametraxe documental, a primeira sobre arqueoloxía galega. O título é “O Neixón: historia viva dun castro”.
Ligazóns, dentro deste Blog, relacionadas
Se estás interesado neste tema, recomendamos ler a nosa publicación anterior:
Castro de Castromao. Un sitio magnífico en terras de Celanova
O castro de Baroña, legado histórico
O castro de Viladonga, unha viaxe ao pasado
Símbolos da cultura celta. Orixe e significado
Breogán, o gran xefe da guerra celta
E rematamos esta publicación confiando en que, a pesar da súa longa extensión, resultou do voso interese, e nese caso gustaríanos que nolo avisades premendo no botón “Gústame”. Ademais, recomendámosche que fagas calquera comentario e, se estás interesado, subscríbete gratuitamente ao Boletín do Blog para estar sempre informado sobre as novas publicacións do Blog.
Por último, se che gustou o suficiente para compartilo nas túas redes sociais, estaríamos moi encantados de que o fixeras.
Referencias
Os Castros de Neixón. De Ayán Vila, X.M. (coord.)
https://barbanzarousa.gal/arqueologia/Castro%20de%20Neix%C3%B3n/
