Hoxe facémosvos chegar un exemplo máis de como unha base histórica subxace en todas contas cousas suceden nas nosas vidas actuais, e nesta ocasión centrámosnos/centrámonos na posible orixe histórica do afamado conto “O frautista de Hamelín”.
O formato de conto, modificado de xeito continuo ao longo dos séculos, chegounos a lenda do frautista de Hamelín. O pai do conto poderiamos establecelo en Athanasisus Kircher (1602-1680), un xesuita que chegou a viaxar a Hamelín (pobo situado na Baixa Saxonia) para investigar os fundamentos da lenda do frautista. As melodías do frautista e os seus posibles efectos máxicos foron incluídos na súa obra musical “Musurgia universalis”. Con todo a historia que nos contan os irmáns Grimm no seu popular conto, en 1816, como debésemos cualificala?, realidade ou ficción?.
Recordemos o que o conto dinos: “no ano 1284 apareceu en Hamelín un home moi estraño, cunha capa de moitas cores… que dicía podía librar á cidade da praga de ratas e ratos que estaba padecendo, e faríao a cambio dunha suma de diñeiro. O final, de todos coñecido: como os habitantes do pobo non lle pagaron a suma convida, o frautista volveu aparecer o 26 de xuño, día de san Xoan e san Pablo, pero esta vez fíxoo cunha presenza terrible e un estraño gorro avermellado (forma en que se representa ao diaño en moitas lendas medievais), quen se levou ao ritmo do seu melodía a todos os nenos e nenas do pobo, desaparecendo con eles no interior dunha cova. Só se salvaron 3 deles, un moi pequeno que abandonou a comitiva para recoller a súa chaqueta, e un cego e outro mudo que se quedaron atrasados”.
As orixes desta lenda sitúanse na Idade Media. As pragas de roedores eran moi frecuentes na Idade Media, e aínda que non eran temidos como transmisores da peste, si o eran por acabar cos cereais recolleitos nas colleitas, polo que era habitual que houbese individuos que se dedicarán ao seu exterminio. Estas persoas, pola súa profesión, adoitaban vivir á marxe da sociedade e ninguén quería compartir a súa vida cotiá con eles. Por iso é polo que pasasen a súa vida desprazándose de aldea en aldea, sen ter ningún dereito de cidadanía.
Segundo moitos historiadores o feito da combinación de datos precisos históricos con algúns elementos do ámbito irreal, confírenlle á lenda certas cousas de que puidese ser un acontecemento histórico real, aínda que deformado polas sucesivas narracións orais do mesmo.
Nos libros dos Consellos celebrados en Hamelín non consta que contrate a ninguén para librar ao municipio da praga de roedores, pero si aparece a terrible fame padecida no ano 1284, provocada polos roedores que acabaron coa colleita de cereas. Tamén aparece documentado que, froito de dita fame, moitos mozos emigraron da rexión para participar na colonización do Leste, coa esperanza de mellorar as súas condicións de vida. O aviso de dita alternativa era o froito dunha chamada de Ladislao IV de Hungría a fin de poboar unha parte do territorio do seu monarquía con alemáns aos que prometía eximir de impostos e do servizo militar. Esta oferta era dada a coñecer nos pobos por un “locator”, que era un captador que se presentaba dacabalo con roupas rechamantes e congregaba á xente na praza ao son dun chifre.
A partir de lestes datos históricos, poderiamos imaxinar que o frautista de Hamelín sería un locator que congregou co seu asubío aos mozos do lugar, quen o seguiron en busca dunha vida mellor, feito que supuxo para Hamelín a perda de toda unha xeración, un suceso traumático que con posterioridade sería xustificado mediante a lenda antes exposta.
En todo caso, serían os irmáns Jacob e Wilhelm Grimm, quen incluíron na sua obra “Lendas alemás”, publicada entre 1816 e 1818, a versión da historia do frautista de Hamelín que hoxe coñecemos, e que sería froito do seu labor de recolleita de tradicións orais aínda vivas na súa época.
Para rematar, nunha entrada anterior que publicamos neste Blog, A cruzada dos pobres e os nenos, podedes ver algo máis sobre a posible orixe deste conto.
