O calzado na época romana

Falando do calzado, en primeiro lugar debemos dicir que non había diferenza entre o calzado do home e a muller, salvo en que os destas estaban realizados con peles máis suaves, maior variedade de cores e adornos. Utilizábanse segundo o clima e a actividade a desenvolver.

Aínda que na vestimenta a diferenza entre home e muller era notable, isto non ocorría no calzado. Neste terreo podiamos atopar unha similitud moi marcada, salvando os tamaños e formas do pé. Aínda hoxe non está claro si os romanos utilizaban ou non calcetíns. Si sábese que se adoitaban utilizar tiras de coiro nos climas fríos para cubrir as articulaciones e os dedos do pé. Doutra banda os pobres utilizaban pezas de coiro sen curtir para protexer os seus pés nos arduos traballos que realizaban.

Os zapatos eran confeccionados polo calceolarius -zapateiro-. Dependendo a habilidade deste artesano no seu traballo, e así como a calidade e terminación

da peza dábase o costo, e como é regra a mellor calidade maior prezo. Cada zapateiro elixía os seus materiais e tiña os seus segredos de confección gardados como tesouros. Generalmente utilizábase unha forma -que era unha peza de madeira coa forma do pé- na cal íase construíndo o calzado por sobre esta por partes que se unían. Unha vez lograda a forma básica, introducíase nunha peza de ferro onde cun cincel e un martillo íanse retocando as partes duras e dando forma ou cravando as unións. Era un oficio ben visto na comunidade e podía outorgarlle un bo pasar ao que o exercese con habilidade.

As partes do zapato eran as seguintes. Vincul eran o equivalente aos nosos cordóns; os corriagiae eran cordas utilizadas para soster o calzado ao pé; tamén atopamos a lingula que era o equivalente ás nosas lengüetas.

A civilización romana contaba cunha gran variedade de distintos tipos de calzado, desde botas e zapatos ata sandalias de todo tipo, os adornos como perlas ou fíos de ouro tamén xogaban un rol importante nas clases altas. Pola natural eficiencia e funcionalidad romana os diferentes calzados en gran parte adaptacións doutras culturas, por exemplo os zapatos calcei proveñen de certas tribos etruscas e as sandalias sen ningunha dúbida dos pobos helénicos.

O material mayoritariamente utilizado na confección do calzado era o coiro. Era normal que todo tipo de zapatos, botas e sandalias estivesen feitas deste material dado a súa resistencia e practicidad. Como en todas as pezas había deseños dirixidos ao utilitario e deseños dirixidos á elegancia e a clase social. Non era raro ver mulleres da nobreza vestidas con sandalias as cales estaban decoradas con finas perlas e ornamentos de ouro.

Grazas á literatura, a pintura e os relatos da época hoxe podemos saber como eran os distintos tipos de calzado utilizados. Os tipos de calzado eran básicamente:

• la simple adoite atada con correras
• as sandalias (solae) axustadas con cintas ao redor da perna, o zapato cuxa horma lateral elevábase ata máis arriba do tobillo. Estaban formadas por tirillas de coiro que pasaban entre os dedos pulgar e índice para adaptarse, logo de rodear o talón. Este calzado era informal polo cal non podíanllo poñer cando levaban a toga si non só cando levaban a túnica.
• os clieges, borceguíes, cortados en lengüetas.
• os zuecos (Socci) que se utilizaban cando chovía. Podían ser de diversos materiais, como madeira, esparto ou pel.
• o calcei, que era o zapato por excelencia dos romanos, cubría todo o pé encerrándoo nunha cobertura de coiro unida a unha grosa adoite. Eran de pel, pechado e atado con correas. Como se usaban primordialmente en terreos ao aíre libre algunhas adoites tiñan clavos unidos a ela para mellorar a tracción e así facilitar o camiño por terreos resbaladizos.
• para rematar os caligae, calzado propio dos romanos.

 

 

 

 

 

 

 

 

En función do seu uso, poderiamos clasificalos en:

• Calcei senatorii. Eran de cor vermella moi escuro, isto axudaba a distinguir aos senadores dos demais nobres. A súa forma era unha especie de botas moi curta, polo tobillo, acordoadas. Cubría todo o pé e acordoábase polo centro. Si estes posuían unha lunula indicaban que o que a usaba era un político importante. Eran acordoados. Os cordóns coñecíanse como vinculus. Utilizábase unha para axustar o calzado ao pé corriagiae -pequenas cordas que servían para axustar mellor o zapato.
• Calcei patricii. Eran en forma idénticos aos calcei senatori. A diferenza é que estes eran dunha cor amarronado.
• Calcei muliebres. Versión feminina do calcei. O seu coiro era máis suave e livián.
• Calceolii. Botas curtas utilizadas polas mulleres. O seu uso generalmente dábase cando a muller dirixíase a algún territorio silvestre ou embarrado.
• Calcei repandi. Das primeiras versións de calcei tomadas dos etruscos. A súa punta era elongada e curva.
• Caligae. Era o zapato utilizado polos traballadores e escravos. De deseño resistente e forte dáballe a utilidade para poder levar a cabo as súas tarefas. Acordoados por vinculus -cordóns- estes podían ser tamén suxeitados con correas. Para outorgar maior utilidade agarrábase ao tobillo apertándose para evitar deslizamientos. O seu deseño era parecido a un híbrido de zapato e sandalia. Cubría todo o pé e estendíase ata o tobillo pero había varías aberturas, de feito a maioría destes estaban deseñados en tiras. Adóitelas para outorgar mellor tracción ofrecían deseños de patróns con clavos que se axustaban ao terreo en que se usasen.
• Caligae Speculatores. Estas sandalias eran especiais dos Speculatori Augusti. A sección elite da, xa de por si elite Garda Pretoriana que tiña baixo a súa directa responsabilidade a seguridade do Emperador.
• Caligae muliebres. Era a Versión utilizada pola muller, mellor adaptada ao pé feminino.
• Campagus. Eran os zapatos das legiones. O seu flexibilidad, comodidade e resistencia facíanos un gran aliado ao arsenal romano. A versión imperial, que utilizaba o emperador cando se atopaba en fronte de batalla, estaba adornada con finos fíos de ouro e ornamenta.
• Baxae. Sandalia feita con fibras vegetales.
• Crepida. Sandalia acordoada que cubría gran parte do pé.Utilizada en gran medida pola clase traballadora.
• Carbatina. Zapatos de peza simple. Estaban construídos cun único pedazo de coiro e os detalles eran agregados arriba de leste. Eran acordoados.
• Solaeae/asolla. As sandalias por excelencia dos romanos. Consistían dunha adoite á que se unían tiras de coiro que ao xuntarse no centro abrazaban ao pé formando un confortable calzado. O seu uso, na clase alta, limitábase ao interior da casa e estaba mal visto que alguén salga á rúa con estas.
• Sclponeae. Utilizados por pobres e escravos. Era de madeira similar a un zueco.
• Só alto. Sandalias de plataforma utilizadas polos actores.