Na fermosa vila coruñesa de Betanzos atópase un tesouro, pendente da súa rehabilitación definitiva, pero que atesoura tanto interese como belezas. Estamos a referirnos ao Pasatempo de Betanzos.
A grandeza que alcanzou este parque dedúcese do contido que abarcou, e que logo expoño, e sobre todo se observades as imaxes que nos ofrece a web que vos deixo ao pé deste post. O estado actual non convida a desprazarse, se este é o único motivo e a distancia é importante, pero desde logo se esta vila cóllevos de paso ou apetécevos gozar da fermosura das súas rúas, a calidez das súas xentes, a marabillosa gastronomía que lle dá fama, e demais atractivos que de seu atesoura a vila de Betanzos, desde logo aconsellámosvos aproveitedes a visita para coñecer de primeiro man o que queda (e esperemos que nun prazo razoable recupérese o resto) deste espectacular Parque.
Este parque temático foi creado no ano 1893 por iniciativa de Juan García Naveira, un betanceiro que emigrara a Arxentina, de onde regresou como un adiñeirado indiano. Decidido a investir en Betanzos, desenvolveu diversas iniciativas en aras de mellorar a calidade de vida e relevancia desta localidade. Entre estas obras cabe destacar: a construción dun lavadoiro público, unha residencia para a terceira idade, escolas gratuítas, un sanatorio para nenas con problemas físicos ou a Casa do Pobo. Pero a obra máis impactante, froito dun proxecto puramente persoal, foi o Parque do Pasatempo.
A idea do parque do Pasatempo, froito da filantropía e optimismo ilustrado dos irmáns García Naveira, era que, digamos, un neno de Betanzos, vendo un dinosauro en pedra, ou a Muralla Chinesa, ou un aeroplano, ou un mergullador, infectásese co desexo de saber, viaxar e coñecer. Non era tanto a sabedoría como a curiosidade o agasallo que don Juan quería facer aos seus veciños e aos visitantes ocasionais.
As obras de construción do Parque duraron máis de 20 anos (entre 1893 e 1914) aínda que seguiu habendo sucesivas achegas até o falecemento, no ano 1933, do seu promotor. A idea é concibida por Don Juan e foi el quen dirixiu persoalmente todos os traballos realizados. Nel procurou plasmar moitas das visións das súas viaxes ao longo do planeta para mostrarlle a todos aqueles que o desexasen. Poderíase falar do primeiro parque temático e enciclopédico da península que mesmo chegou a saír nas guías de viaxes de Europa e fíxose de paso obrigatorio a todos os peregrinos do camiño inglés.
O Parque tiña como finalidade dar a coñecer a historia do mundo a través dun recinto monumental que recrease lugares impactantes do planeta. Por iso é polo que na súa construción atopemos esculturas, murais, mosaicos ou recreacións arquitectónicas cóntansenos episodios craves na historia da humanidade. Foi un ambicioso proxecto cun enorme xardín, estanques, un parque zoolóxico e colosos de pedra.
Na súa orixe tiña un tamaño de 90.000 m2, pero actualmente consérvase unha décima parte tras a longa ruína da posguerra. Alí representáronse emperadores romanos e grandes escritores. Pero tamén veremos escenas bíblicas, poderosos personaxes da América precolombina, a Muralla Chinesa, as pirámides de Exipto e até os dinosauros. Tamén hai grutas, fornelos, pavillóns ou recordos a dúas árbores ilustres. A Árbore de Guernica ou a Árbore da Virxe do Cairo, onde se supón que parou a Sacra Familia na súa fuxida a Exipto. Todo un malgaste de imaxinación rodeada de vexetación, escalinatas monumentais, miradoiros con vistas á cidade, esculturas en grao sumo curiosas, murais que alternan a pedra coas cunchas de moluscos, mosaicos…
O recinto dividíase en dous partes ben diferenciadas, os Xardíns e o Pasatempo. O primeiro ocupaba a maior parte (80.000 m2) e estendíase sobre a parte chaira do conxunto, parte do lugar sobre o que hoxe ocupa o novo parque. Na entrada erixíanse dous leóns e a Avenida dos Emperadores Romanos co busto de todos eles en mármore. Había tamén a Avenida dos Álamos onde existían reproducións de grandes literatos como Cervantes, Dante, Dickens ou Hilton. Os bancos estaban dedicados a diferentes países e eran pintados coa súa bandeira.
No recinto orixinal había tamén varias fontes (Cupido, Neptuno, a Florentina, a Agricultura e a do Catro Estaciones), grandes estanques que adornaban o xardín como o dos Papas onde había até 100 figuras deles ou o Xaponés con grandes mosaicos e grandes obras escultóricas como a propia estatua dos irmáns García (hoxe no centro de Betanzos) ou a da Caridade Romana.
A outra parte ocupaba preto de 8.000 m2 e denominábase como o Pasatempo ou Parque Enciclopédico de Atraccións. Había cinco niveles que aproveitaban a ladeira da saia da montaña. Parte desta zona é a que hoxe se conserva e pódese gozar. Os niveis están conectados por covas artificiais e pequenos accesos axardinados que forman un conxunto inigualable.
O xardín lémbranos o estilo dos xardíns románticos ingleses de estilo barroco ecléctico e integraba no seu conxunto, arquitectura, escultura, cerámica e xardinaría. Para a súa construción empregáronse materiais como mármore, granito, cemento, cunchas, guijarros, botellas e moita vexetación exótica.
Hoxe en día o parque, tal e como dicía anteriormente, de menor tamaño que o orixinal, xa que se conserva apenas un 10% deste. Pódese visitar, aínda que nun tamaño máis reducido que orixinalmente. Comézase o percorrido polos paseos dos Emperadores Romanos e o dos Álamos, onde o mesmo podemos coñecer a Xullo César e Augusto que a Shakespeare e Cervantes. E logo xa veñen unha infinidade de estanques e fontes nos que se recrea, por exemplo, a historia de Salomón ou das colonias españolas en Latinoamérica.
Tras o falecemento do promotor, a posguerra, as expropiacións, roubos e décadas de abandono, o Parque foi perdendo parte da súa grandiosidade, pero por fortuna, nos últimos anos do pasado século o concello local fíxose cargo do mesmo empezando, aínda que lentamente a súa conservación á espera dunha desexada recuperación integral.
Na actualidade pódense ver as grutas e pasadizos subterráneos, o estanque do Retiro, os murais policromados que reproducen medios de transporte como o aeroplano, o dirixible, o funicular, mapas da canle de Ges, un mergullador escafandrista, a pirámide de Keops no testemuño dunha xira por Exipto, o mural España monárquica e as súas 18 Fillas Republicanas, a homenaxe a Arxentina, os reloxos cos fusos horarios mundiais, a mesquita de Mohamed Alí, elementos da mitoloxía, animais exóticos como un hipopótamo, un elefante, un xigantesco león…
No nivel superior, en fase de rehabilitación pero con espléndidas vistas, situábase o xardín botánico con especies do cinco continentes.
Os datos de contacto son:
Dirección do Parque O Pasatempo:
Calle Fraga Iribarne, Betanzos (A Coruña)
Teléfono: 981 693 698
Horario de visitas:
- Luns a venres, de 10 h a 13 h y de 16 h a 20:30 h.
- Fins de semana, hasta las 21 h.
- Recinto histórico, só fin de semana: de 16h a 20:30 h.
Aínda que, salvo erro, despois do último derrube non é posible visítalo nada actualide. Polo que os interesados en facelo é mellor que confirmen previamente se é posible acceder ao mesmo.
Se desexades obter máis información e contemplar imaxes da súa concepción orixinal e do estado actual, animámosvos a visitar a excelente web:
https://parquepasatiempo.blogspot.com/2016/11/postales-del-pasatiempo.html
