Como é fácil supoñer, a vida, a sociedade e a súa organización nunha cidade da Idade Media eran moi diferentes á situación actual.
A vida urbana na Idade Media en Europa foi prácticamente inexistente xa que a práctica totalidade das cidades romanas pasaron a formar e pasaron a formar parte do señorío territorial dun señor feudal, laico ou relixioso. Moi poucas persoas vivían nelas. Con todo, a partir do século XII esta situación cambiou. As cidades rexorden froito do desenvolvemento demográfico e económico. Repóboanse así as vellas cidades romanas ou antigos burgos, á vez que apareceron novos burgos, e da fusión de ambos naceu a cidade medieval.
As cidades medievais eran, na súa maioría, pequenas: poucas superaban os 10 000 habitantes. O gran desenvolvemento urbano chegou ao seu máximo esplendor no século XIII no que algunhas cidades como, por exemplo, París. Milán, Venecia e Florencia, alcanzaron os 100 000 habitantes.
Os habitantes da cidade medieval pagaban un aluguer ao señor feudal, pero non tiñan que traballar para el, e elixían como gañarse a vida. A maioría é eran artesanos e comerciantes pero tamén habían nobres e bispos poderosos, vagabundos e esmoleiros.
A gran maioría das cidades medievais estaban situadas preto dun camiño importante, mar ou río e iso foi o que atraeu no seu momento a unha gran cantidade de mercadores converténdose en grandes centros económicos. Froito deste crecemento, crearon un novo grupo social, a burguesía, por iso é polo que aos habitantes destas cidades chamásenselles burgueses. Dentro do que era a industria artesanal creáronse gremios, é dicir, conxuntos de artesanos dedicados a un mesmo oficio (carpinteros, herreros, panaderos,…). Cada gremio fixaba os procedementos que debían de seguir para a súa produción, as normas laborais, os salarios así como as horas de traballo, para que deste xeito os produtos fosen semellante en canto a prezo e calidade e evitar así unha competencia.
En canto ás partes dunha cidade medieval, teriamos que falar de:
Muralla na cidade medieval, co obxectivo de asegurar a súa paz Todas as cidades medievais estaban rodeadas por unha muralla con varias portas de acceso, nas que se cobraban os impostos (aranceles) para aquelas mercancías que entraban na cidade. Pola noite pechábanse para unha maior seguridade.
Vivendas das cidades medievais. Atopábanse dentro do recinto amurallado, era casas altas, generalmente de tres pisos, o primeiro de pedra onde se situaba o taller ou tenda, mentres que o segundo e o terceiro estaban destinados a vivenda e eran de madeira, este material fixo que en moitas ocasiones cidades enteiras quedasen destruídas pois eran moi frecuente os incendios nelas.
Centro da cidade, que estaba presidido polos grandes edificios urbanos máis importantes, a Igrexa (como sé relixiosa), e o palacio comunal (como sé administrativa), que é o que hoxe coñecemos como Concello. Tamén no centro da cidade atopábase a praza do mercado, nestes mercados urbanos era onde se controlaba os pesos e as medidas empregadas nos produtos para despois exportarlas, fixábanse os prezos, os horarios e días de venda,… Nas prazas era tamén o lugar onde se levaban a cabo as feiras que dependendo da cidade podían ser semanales, mensuales ou anuais. No caso das grandes cidades no centro da cidade tamén se atopaban as catedrais e o palacio episcopal (residencia do bispo) así como algúns palacios urbanos onde residían os grandes mercadores.
As rúas eran estreitas e por iso, escuras. Eran de terra ou pedra. Non había sistemas de alcantarillado polo que as cidades adoitaban ter malos cheiros e aunqe os habitantes da cidade tiraban os lixos á rúa. A xente abastecíase de auga en pozos e canles. Os comercios tiñan carteis con debuxos que indicaban o que vendían xa que a maior parte da poboación non sabía ler.
Fóra das murallas atopábanse os alfoces, é dicir, barrios extramuros que coa chegada masiva de habitantes non puideron abarcar máis dentro da muralla. Co paso do tempo as cidades foron crecendo e os arrabales pasaron a formar parte da cidade, ampliándose para iso os lenzos das murallas.
En torno ás cidades fundáronse as primeiras universidades, que introduciron ao sistema antigo de ensino estudos de leis e de teoloxía e outras disciplinas como, por exemplo, a medicina. Ademais, como as actividades urbanas requirían novos coñecementos como, por exemplo, levar libros de contas, escribir cartas ou redactar inventarios, os burgueses fundaron as primeiras escolas laicas. Así, a actividade intelectual deixou de ser exclusiva do clero.
Desde o punto de vista relixioso, o contraste entre ricos e pobres provocou unha necesidade de reforma. Deste xeito xurdiron no século XIII as ordes mendicantes: franciscanos e dominicos. Ambas adoptaron unha moral baseada na austeridad e instaláronse nas cidades, relacionándose cos seus problemas.
