Con esta entrada, empezamos unha serie para contarvos algunhas cousas sobre os hábitos no vestir na Roma imperial. Hoxe facémolo centrándonos na roupa masculina.
Cando queremos referirnos a unha sociedade, ou mellor aínda, a unha gran civilización, o mellor xeito de facelo é acudindo aos seus patróns culturais. E neste sentido, a vestimenta supón unha parte da cultura dunha nación. A través dela, podemos coñecer os seus gustos, o seu poder de creatividade e adaptación ao medio no que viven, etc. A propia sociedade a que impoñía regras sobre a vestimenta, de tal xeito que permitise identificar o poder ou clase do individuo. Un conxunto de leis foi promulgado regulando fuertemente a distinción e diferenciación social en base á vestimenta, cuxo alcance podemos trazar co obxecto de asegurar que os cidadáns non aristocráticos co diñeiro suficiente puidesen emular ser da aristocracia mediante as súas . Este conxunto de diferentes leis é coñecido como as “Sumtuaria Leges” -leis suntuarias-. Entre outras cousas, determinaban que tipo de roupa e cores poderían utilizar individuos de diferentes clases. Isto faría simple identificar a primeira ollada rangos e postos. Cabo destacar que este tipo de leis, aplicadas na práctica polos Censores, tiveron vixencia durante os tempos Republicanos. Nos tempos Imperiales foron quedando prácticamente obsoletas e en desuso.
No caso de Roma, a vestimenta era un símbolo nacional e de status social, de tal xeito que observando a un habitante do imperio, poderiamos determinar si tratábase dun pobre ou rico. E ata, si observásemos a dous romanos ricos poderiamos saber si era titular dun cargo público, si tratábase dun patricio ou calquera outro signo de status. E como é habitual na historia da humanidade, os elementos principais de vestimenta romana foron sendo adaptados doutras culturas. A toga dos etruscos, as túnicas dos gregos, ata ata o calzado. Isto non significa que o tomasen tal cal o atoparon. Os romanos, prácticos e eficientes, foron moldeando as pezas para convertelas nun emblema. Utilizaban unha variedade de materiais para a confección das pezas, pero sen dúbida o máis habitual era a la era o tipo de material máis utilizado, seguramente porque habería gran disponibilidad e pola facilidade do seu tratamento. No entanto, dependendo do poder adquisitivo da persoa en cuestión as pezas podían ser de algodón, lino ou seda. As mulleres patricias de bo pasar prácticamente utilizaban exclusivamente seda para as súas chitones.
Doutra banda, as decoraciones das pezas eran un punto importante á hora de definir o gusto dos romanos. Os adornos de perlas -uno dos tipos preferidos de xoias polas mulleres- eran moi utilizados para adornar desde os broches nas túnicas ata as mesmas sandalias ou zapatos. Diferentes tinturas eran utilizadas para decorar a roupa. A purpura -unha tintura moi custosa obtida dos moluscos e considerada de excelente gusto- e outras tinturas de orixe vegetal, tamén eran utilizadas para embellecer as pezas.
Diferenciamos distintos tipos de pezas principais: interiores (indutus), exteriores (amictus) e calzado. Sobre o calzado faremos unha entrada sobre iso, polo que non o trataremos nesta. En canto á roupa interior, o seu uso ou estaba moi difundido ata antes da República. Sábese que os traballadores utilizaban un subligar ou un subligaculum, peza rectangular de lino ou la que generalmente cubría a cintura e tamén o ventre, e virían ser o que hoxe en día son uns calzóns. Posteriormente luciríanos os atletas e gladiadores. Máis tarde aparecerían dous novos tipos de roupa interior: a subucula, parecido ao que hoxe en día sería unha camiseta interior, coa que se adoitaba durmir; e a camisia, parecida a unha camisa actual. Estas dúas últimas pezas adoitaban estar fabricadas en lino, aínda que a camisa tamén podía ser de la, segundo o seu uso e época.
entrándonos xa nas pezas exterior, entre as que distinguían a homes romanos atopábase a toga, a cal converteuse non só nunha peza de vestir senón que tamén nun símbolo nacional, xa que só podía ser utilizada por un cidadán romano. Aínda que no principio vestíana tanto homes como mulleres esta logo pasou a ser de uso exclusivo dos homes. A toga foi tomada dos etruscos e adaptada ás necesidades romanas. Nun pricipio a sua utilización era simple e soamente enrollaba o copor do que a vestía. 
Posteriormente, complicados pliegues y dobleces hacían requerir algunas veces de la ayuda de un esclavo especializado para vestirse. Un único trozo de tela de forma elíptica (dimensiones alrededor de unos 5×2 metros), que se coloca difícilmente mediante pliegues y vueltas. No podían llevarla extranjeros ni quienes habían perdido el derecho de ciudadanía romana. Esta enorme tela, se apoyaba en el hombro izquierdo y se iba enrollando alrededor del cuerpo formando multitud de pliegues. Su color solía ser el natural de la lana, un tono blanquecino, pero en caso de estar de luto, los ciudadanos romanos usaban una toga negra. La incomodidad que presentaba este proceso llevó a que con el tiempo se dejara de lado y se convirtiera más que nada en un “uniforme” para reuniones formales o eventos importantes. La toga era un vestido que mostraban los ciudadanos en público. Era un trozo de lana blanca gruesa en invierno y fina en verano. Según los adornos que llevaras en la toga se le llamaba de formas distintas:
– Toga pura: Dunha soa cor, branco ou crema, característica do cidadán común. Si non se levaba ningún complemento.
– Toga praetexta: Levaba unha orla púrpura , de diferente anchura segundo a dignidade de quen a levase. Era propia dos sacerdotes e os maxistrados, e tamén os mozos de familia nobre antes de casarse.
– Toga Cándida, totalmente branca, característica, durante as eleccións, dos candidatos ás magistraturas. Tratábase dunha toga normal pero blanqueada con yeso
– Toga picta ou palmata, e cor púrpura e decorada con ouro. Levábana os xenerais en desfílelos de triunfo. A toga picta iría evolucionando para desembocar na toga purpurea.
– Toga purpurea: era totalmente púrpura ou con algo branco, era parte da indumentaria dos cónsules en actos importantes e máis tarde dos emperadores.
– A toga virilis, utilizada polos cidadáns romanos comúns unha vez que alcanzaban a maioría de idade (entre os 16 e 17 anos). A túnica e a toga adoitaban ser da cor natural da la virxe.
– A toga de caballero, reconocible polas dúas franxas de púrpura estreitas ou angustus clavus.
– A toga de Senador, reconocible polos calceti vermellos e as raias de cor púrpura de catro dedos de anchura.
– La Toga propia den maxistrado en servizo. A anchura das franxas púrpuras dependían de si era senador ou cabaleiro. A esta túnica chamáballa a toga praetexta.
– A toga trabea, de diferente cores, con franxas escarlatas, cor vermella moi vivo e púrpuras. A levaban os sacerdotes encargados de predecir o futuro.
– A toga pulla,que era a toga de loito. De cor negra ou gris escuro que se usaba cando se estaba de loito. Si o enlutado era un senador poñíase unha túnica coas franxas de púrpura estreitas dos cabaleiros.
A principios do século II cánsanse da toga, e a partir de entón, se reserva para as cerimonias oficiais e se reemplaza pola lacerna, que é un longo chal plegado con aberturas para os brazos, ou por dúas capas de importación estranxeira, o sayo e a chlaina grega, que se converte no palio. A paenula que era unha capa para os escravos, e é distinta para os homes e para as mulleres.
A túnica, outro elemento de vestir, foi tomada dos gregos e adaptada ás diferentes necesidades da sociedade, coa única condición de que resultase cómodas para facilitar o seu uso. A paenula era un manto cunha abertura (parecido a un poncho actual), e podía ser de forma cadrada ou rectangular, con dimensións ajustables a cada persoa. Aínda que non era unha peza exclusiva dos pobres, o certo é que era utilizado prácticamente por todos eles. Había paenulas con capucha e sen ela.
Os traballadores utilizaban unha túnica dunha tea de maior resistencia que lles permitise realizar os duros traballos do campo. Os soldados tamén tiñan as súas túnicas especiais que lle outorgaban comodidade e resistencia ás duras condicións dos terreos estranxeiros onde combatían. No plano social a túnica era unha peza de entrecasa e as familias patricias non vestían as túnicas porque preferían utilizar as togas para demostrar que eran tradicionais. Aínda que algunhas familias patricias tradicionais negábanse a vestir túnica e preferían só utilizar a toga, para así demostrar a súa apego á tradición. O seu hechura podía variar moito de modelo a modelo pero o seu confección era prácticamente similar en todos os casos. Estaba formada por dúas pezas de la cosidas nos costados, e deixábase un espazo a cada lado para os brazos e outro para a cabeza. Fíxase cun cinto. Os homes levábana ata os xeonllos pola parte frontal, e máis longa por detrás; as mulleres levábana ata o talón. Segundo a clase social ornamentábase con bandas e cores. As túnicas non tiveron mangas ata épocas máis tardías.
Para rematar e como curiosidade, comentar que algúns emperadores foron alcumados baixo os seus preferencias ao vestir. Por exemplo Calígula, polas caligasm ou Caracalla pola Caracalla talaris.
