En Roma existía un tipo de sacerdocio que era exercido exclusivamente por mulleres consagradas á deusa o fogar Vesta, tratábase das “Vestales”. No templo de Vesta, as vestales debían custodiar e manter acendido o Lume Sagrado de Roma.
Ao lume sempre lla outorgou un lugar de gran relevancia e privilexio entre as necesidades dos distintos pobos e civilizacións ao longo da historia. Para entender tal adoración ao lume, mantida desde a antigüidade, hai que ter en conta que para os pobos máis primitivos, o aceso e conservación do lume xa era un labor que conllevaba certa dificultade e laboriosidad. Tradicionalmente, o lume comunitario era atendido e custodiado por novas mulleres que aínda non se casaron, e xa que logo non tiñan fillos, nin tarefas domésticas que atender.
No caso de que o lume extinguísese, presaxia
ba
un gran infortunio para toda a comunidade, que auguraba funestas consecuencias. Esa sensación de desamparo que supoñía perder o lume trasladouse anos despois aos cultos levados a cabo polas diferentes civilizacións. Xa que logo, o sagrado lume de Roma debía manterse sempre vivo e as vestales, só seis delas, serían as elixidas. O emperador dirixíase á elixida entre todas as que aspiraban a servir á deusa coas palabras “Tómoche a ti, amada”.
As orixes da deusa, aínda que se supón que se remontan ata tempos inmemoriais, están realmente constatados a través de escritos que datan da época dos reis romanos, moito antes da República e o Imperio, cando Roma aínda mantiña como forma de goberno a monarquía. Conta a lenda “e así o explica a mitología grega”, que nos albores da existencia dos deuses, Vesta foi cortejada por Apolo e Neptuno, pero rexeitou a ambos, manténdose virxe e pura para toda a eternidade. Este sacrificio que a deusa outorgou á humanidade levouna a ser eternamente representada xunto ao Lume Sagrado de Roma ou Lume da Vida, que para os antigos romanos supoñía un dos emblemas máis importantes do imperio.
A virginal e inmaculada deusa Vesta (Hestia para os gregos), era a deidad protectora do lume do fogar e do estado de benestar en Roma, ademais de ser a mismísima representación da fidelidade. Aínda que coñecida xa desde a antiga Grecia como filla de Rea e Cronos, é o Imperio romano o que lle outorga o privilexio de converterse no Lume Sagrado de Roma. Conta a lenda que pese ao cortejo do poderoso Neptuno e do belo Apolo, Vesta decidiu manter o seu virginidad. O seu efigie é representada como unha muller que sostén nunha das súas mans un cuenco votivo mentres que na outra alza unha antorcha.
O método de elección das sacerdotisas non sempre foi o mesmo, mentres que nos tempo
s da monarquía eran os reis quen elixían ás candidatas, na república esta tarefa recaía sobre o Pontifex Maximus. Eran seleccionadas entre as mellores familias patricias de Roma, as máis distinguidas, as máis ricas, as máis poderosas. As nenas que tiñan entre os 6 e os 10 anos, non debían sufrir ningún defecto físico e contar cunha natural beleza. Separadas das súas familias, debían permanecer ao servizo do Estado durante polo menos 30 anos, nos que deberían manterse virxes. As vestales, 6 en total, vivían nunha residencia situada no centro do Foro Civil. Xunto á súa casa alzábase un templo redondo dedicado a Vesta, no que se custodiaba o Lume Sagrado de Roma.
Non era gusto de todos que unha filla fose seleccionada como vestal, xa que deixaba de pertencer á familia e dependía exclusivamente do collegium. Con todo, non se necesitaba nin o permiso da familia nin tampouco o da afectada.
O castigo por incumplir o deber de castidad era drástico: a sacerdotisa era enterrada viva no chamado campo maldito (campus sceleratus). As vestales non podían ser asasinadas polo seu carácter sagrado. O “cómplice”, en cambio, simple e miserable ser humano era flagelado ata a morte no Foro.
Segundo os relatos da época, numerosas vestales pagaron amargamente o incumplimiento dos seus “votos”.
Durante os dez primeiros anos, as vestales convertíanse en estudantes, aprendendo todo o relacionado coa relixión, o culto a Vesta e as diferentes tarefas no templo. A segunda década dedicábana ao coidado da Chama Sagrada e á participación en cerimonias de consagración. Durante os seus últimos dez anos convertíanse en mestras das mozas discípulas. Tras todos estes anos de servizo á deusa, cada virxe vestal podía decidir si quería abandonar definitivamente o templo ou vivir nel para o resto dos seus días. Poucas eran as que elixían vivir fóra da protección dos muros do templo. Non só porque unha muller de case corenta anos era prácticamente unha anciá na antiga Roma, senón porque ser unha virxe vestal era uns dos maiores privilexios que unha muller podía gozar en Roma.
As virxes vestales eran tratadas case como deusas encarnadas. Respectadas e adoradas por todos, eran invitadas a grandes banquetes e festas organizadas polas máis grandes e podentes familias romanas. Ocupaban os mellores asentos en teatros e celebracións, cando saían do templo facíano sempre escoltadas por lictores, e a súa mera presenza chegaba a ser tan importante que un condenado podía chegar a ser perdoado polo seu crime no caso de que no seu camiño cara á ejecución unha virxe vestal cruzásese con el.
Unha das cousas máis rechamantes 
das vestales era a súa vestimenta, que deixaba ver o seu elevado estatus social, así como o seu pureza. Utilizaban túnicas de cor branca, demais fino lino, ribeteadas con fío de cor. De gran importancia era a “vitta”, diadema, que suxeitaba o pelo, pero que era o distintivo da súa posición sacra, dentro da sociedade. Era tal a súa importancia, que cando rompía o voto de castidad era do primeiro que se lle desposuía. Levaban o suffibulum, un veo branco de la, utilizado en rituais e sacrificios. O normal é que debaixo de leste, levasen cintas de la de cor vermella e branco. Estas cintas simbolizaban por unha banda o compromiso que adquirían as vestales, para manter o lume de Vesta (vermello) e por outro o voto de castidad, que lle outorgaba a pureza (branco). O seu atuendo completábase coa palla, un simple chal, común na vestimenta das mulleres romanas, que ía suxeito ao ombreiro esquerdo cunha fíbula ou alfiler.
Os votos das vestales resumíanse en manter sempre acendido o lume de Vesta e, do mesmo xeito que a deusa, continuar sendo virxes e puras durante os seus anos de servizo no templo. Ser unha virxe vestal en Roma era un título que moitas desexasen ostentar, pero o castigo no caso de que unha vestal rompese os seus votos era así mesmo terrible.
Eran as encargadas da elaboración do sal, que se utilizaba nas prácticas relixiosas. Facíanse cargo de todo o proceso, desde o mesmo en que era extraída, elas encargábanse de molerla, calcinala e eliminar as impurezas. A partir deste sal, elaboraban a mola salsa, ofrenda que se utilizaba na gran maioría dos sacrificios estatais si non en todo. Con esta fariña se untaba á vítima antes do sacrificio.
En canto aos privilexios das vestales, cabe falar en primeiro lugar dela obrigación que tiñan os maxistrados de cederlles o paso cando llas atopaba pola rúa; eran tratadas coma se de deusas encarnadas tratásese. En canto aos asuntos de xustiza, a súa palabra, por si soa, sen ningún contexto nin nada que a reforzase, era digna de ter en conta. Relacionado con temas xurídicos, si durante un paseo, a vestal topaba cun reo condenado a matar, salvábanlle a vida, a condición de que a vestal afirmaba que o encontro fora completamente fortuito. A elas éranlles confiados os testamentos, ademais doutros actos secretos. Ademais, o seu manutención estaba sufragada polo Estado, xa que eran consideradas fillas do Estado e irmás de todos os cidadáns.
Dentro do ámbito legal, eran as únicas mulleres que podían facer testamento, grazas á Lex Horacia. Por esta mesma lei podían intervir como testemuñas nos xuízos. Podían administrar os seus bens libremente, así como realizar operacións financeiras, absolutamente vetadas ao xénero feminino, sen ter a autorización dun titor. Tiñan algúns privilexios reservados soamente á élite romana, como o poder desprazarse nunha litera, hospedarse en casa unha honorable matrona romana, en caso de enfermidade ou, ter un papel decisivo nos xogos públicos. Ocupaban unha tribuna veciña á do emperador e tiñan voto decisivo na conservación ou eliminación da vida dun gladiador.
Aínda que non fose unha práctica habitual, nos case mil anos que durou o culto de adoración a Vesta só rexistráronse ao redor de vinte casos nos que algunha vestal fose castigada por romper os seus votos; o feito de que unha vestal mantivese relacións íntimas cun home era considerado unha traizón e un delito de incesto, xa que como sacerdotisa vestal consideráballa filla de Roma e calquera relación que mantivese era vista como incestuosa. Unha vez que se tiña constancia da traizón aos seus votos, a vestal era desposuída das súas roupas e insignias relixiosas. Logo era vestida cunha especie de sudario fúnebre e maniatada, sendo considerada desde ese momento unha especie de cadáver. Despois era colocada sobre unha litera pasando a ser exhibida en procesión por toda a cidade como escarmento, a fin de que todos os cidadáns fosen conscientes do seu castigo. Finalmente era conducida ata o Campus Sceleratus (Campo dos Malvados) nos arredores da muralla Serviana onde, a través dunha escaleira subterránea, era introducida nunha cripta onde permanecería sepultada ata atopar a morte. Ademais, na cripta colocábase unha pequena cantidade de auga e comida para converter a súa morte nunha lenta agonía. Non só había castigos por romper o voto de castidad, tamén cando o lume sagrado apagábase, a sacerdotisa que estaba de garda no momento que ocorría era severamente escarmentada, generalmente era azoutada. Cando o lume extinguíase, reuníase o Senado e buscaba as causas. Se expiaba o templo e volvíase a acender o lume, usando a luz solar.
Tras mil anos de culto, no ano 394 d.C., o emperador Teodosio disolveu definitivamente as vestales, en favor da nova relixión (o cristianismo). Foi entón cando se disolve o Collegium Vestae definitivamente A misión de salvagardar o lume eterno terminara, e con ela as únicas sacerdotisas que existiron durante o Imperio Romano.
